Δευτέρα 29 Φεβρουαρίου 2016

Ο μύθος του Προκρούστη

 
   Ο Προκρούστης (< προκρούω = χτυπώ, επιμηκύνω κάτι σφυρηλατώντας το), ή αλλιώς Πολυπήμων (< πολύς + πήμων, ρ. πάσχω = προκαλώ πολλές πληγές), ήταν ληστής της Αθήνας, και συγκεκριμένα της περιοχής της Ελευσίνας.

  Ο Προκρούστης προσκαλούσε τους διαβάτες, που περνούσαν το δρόμο προς την Αθήνα, να ξαπλώσουν στο σιδερένιο κρεβάτι, που είχε (γνωστή - ως σήμερα - η φράση «κρεβάτι του Προκρούστη», από την Προκρούστεια κλίνη του ληστή).
   Αν το θύμα ήταν ψηλό, χρησιμοποιώντας το σφυρί του έκοβε τα μέλη, που προεξείχαν. Αν το θύμα ήταν κοντό, τραβούσε τα άκρα του, μέχρι να φτάσουν το μήκος του κρεβατιού.

   Ο Θησέας ερχόμενος μια μέρα από την Τροιζήνα στην Αθήνα, κατάφερε να νικήσει τον Προκρούστη, τοποθετώντας τον στο ίδιο του το κρεβάτι. Όντας μεγαλύτερος από το κρεβάτι, ο Θήσέας έκοψε το κεφάλι και τα πόδια του Προκρούστη, σκοτώνοντάς τον.

  Η δολοφονία του Προκρούστη αποτελεί την τελευταία περιπέτεια του Θησέα, πριν φτάσει στην Αθήνα.





Επιμέλεια/σύνταξη κειμένου: Πανουτσακοπούλου Ειρήνη


Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου 2016

Ψυχοστασία


    Ο όρος «Ψυχοστασία» (<ψυχή + ἵστημι) στην αρχαία ελληνική μυθολογία, αναφέρεται στη ζύγιση της ψυχής ενός ατόμου πριν το θάνατό του, πάνω σε μια ζυγαριά (αρχ. «πλάστιγξ»). 


    Τόσο στη μυθολογία, όσο και στην ποίηση και στην αγγειογραφία, ο Δίας είναι αυτός που ζυγίζει τις μοίρες των ανθρώπων και αποφασίζει για την κατάληξη τους.
    Στην ραψωδία Χ της Ιλιάδας, περιγράφεται η σκηνή της ζύγισης της «κήρος» των δύο εχθρών, Αχιλλέα και Έκτορα. Η ζυγαριά ρέπει προς την πλευρά του Έκτορα, καταδικάζοντας τον έτσι σε θάνατο:


«[...]ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τὸ τέταρτον ἐπὶ κρουνοὺς ἀφίκοντο,
καὶ τότε δὴ χρύσεια πατὴρ ἐτίταινε τάλαντα,
ἐν δ᾽ ἐτίθει δύο κῆρε τανηλεγέος θανάτοιο,         210
τὴν μὲν Ἀχιλλῆος, τὴν δ᾽ Ἕκτορος ἱπποδάμοιο,
ἕλκε δὲ μέσσα λαβών· ῥέπε δ᾽ Ἕκτορος αἴσιμον ἦμαρ, 
ᾤχετο δ᾽ εἰς Ἀΐδαο, λίπεν δέ ἑ Φοῖβος Ἀπόλλων[...] 


Αλλ’ όταν τέταρτην φοράν εις τες πηγές εφθάσαν
τότ’ έστησε τ’ ολόχρυσο στατέρι του ο πατέρας
και δυο μοίρες έβαλε του τεντωτού θανάτου,
μοίραν εδώ του Έκτορος κι εκεί του Αχιλλέως.
Το σήκωσε και έγυρε του Έκτορος η μοίρα
ως εις τον Άδην, κι έφυγεν από σιμά του ο Φοίβος.

(Ιλιάδα, ραψωδία Χ, στίχοι 208-213)



    Με παρόμοιο τρόπο, ο Δίας επεμβαίνει και στη μάχη του Αχιλλέα με τον Μέμνονα ( γιος της Ηούς και του Τιθωνού, ο οποίος αναφέρεται στη «Μικρή Ιλιάδα» και στο επικό ποίημα «Αιθιοπίς»). Η θεά Θέτις και η Ηώς παρακαλούν το Δία να παρέμβει στη μάχη του Αχιλλέα με τον Μέμνονα. Ο Δίας, ζυγίζει τις μοίρες των δύο ηρώων, όμως η μοίρα του Μέμνονα καταλήγει να είναι περισσότερο βαριά, δηλώνοντας το θάνατό του από τον Αχιλλέα.



                                       Ο Δίας ζυγίζει τη μοίρα των δύο ηρώων.Ψυχοστασία.Ραψωδία Χ




«Ζυγαριές ψυχής» των Μυκηνών, 16ου αι. π.Χ





Σύνταξη/επιμέλεια κειμένου: Πανουτσακοπούλου Ειρήνη
















Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2016

ΧΑΡΩΝ ( Charon)

                                              Γονείς: Έρεβος και Νύχτα

Ήταν πορθμέας του Άδη. Παριστανόταν ως ένας σκελετωμένος γέροντας, με γένια και κουρελιασμένο μανδύα ή ως φτερωτός δαίμονας με διπλό σφυρί. Αναφέρεται συχνά, ότι μετέφερε τις ψυχές αντίπερα στον ποταμό της Στύγας. Σύμφωνα όμως με τις περισσότερες πηγές (συμπεριλαμβανομένου και του Παυσανία), ο ποταμός αυτός ήταν ο Αχέροντας. Οι νεκροί έπρεπε να πληρώσουν έναν οβολό για τη ναύλα. Για αυτό, στην Αρχαία Ελλάδα, όταν πέθαινε κάποιος, τοποθετούσαν έναν οβολό κάτω απο τη γλώσσα του, για να έχει τη δυνατότητα να πληρώσει το Χάροντα. Όποιος δεν πλήρωνε τον οβολό, ήταν καταδικασμένος να περιπλανιέται στις όχθες του Αχέροντα για εκατό χρόνια. Στους Νεκρικούς διαλόγους του Λουκιανού, αναφέρεται ο Μένιππος, ως ο μόνος που διέσχισε τον Αχέροντα χωρίς να πληρώσει-γιατί δεν είχε. Στον ίδιο διάλογο, συναντάμε και τη φράση: ''Οὐκ ἄν λάβοις παρά τοῦ μή ἔχοντος''. Είχε απαγορευτεί στον Χάροντα να μεταφέρει ζωντανούς, γι' αυτό και όταν αναγκάστηκε από τον Ηρακλή να τον μεταφέρει, τιμωρήθηκε με ένα χρόνο φυλάκισης. 


                                     
                                           
                                             

Σύνταξη/επιμέλεια κειμένου: Λάμπρος Τάτσης
facebook page                                                                                                                                                      


Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου 2016

Ο μύθος του Λαίλαπα

        Ο Λαίλαπας, ήταν ένα από τα τρία δώρα του Δία στην Ευρώπη, όταν την άφησε για να επιστρέψει στον Όλυμπο και να γίνει βασιλιάς θεών και θνητών. Το πρώτο δώρο ήταν ένα τόξο, το οποίο δεν έχανε ποτέ το στόχο του. Το δεύτερο ήταν ο γίγαντας Τάλως, ο οποίος την προστάτευε και το τρίτο δώρο ήταν ο Λαίλαπας ( άλλοι θεωρούν, ότι είναι θηλυκού γένους, δηλαδή η Λαίλαπα), ένα σκυλί, του οποίου κανένα θύμα δε μπορούσε να ξεφύγει. 
    Η Ευρώπη, με την σειρά της δώρισε τον Λαίλαπα στον βασιλιά της Κρήτης, Μίνωα. Όταν η κόρη του βασιλιά της Αθήνας Ερεχθέα έκανε δώρο τον Λαίλαπα (που της είχε δώσει ο Μίνωας) και ένα δόρυ, που δεν αστοχούσε ποτέ, στον σύζυγό της Κέφαλο, αυτός την σκότωσε κατά λάθος και έπειτα όντας εξόριστος πήγε στη Θήβα. 
    Εκεί ο βασιλιάς Αμφιτρύωνας, ήθελε να απαλλαγεί από μια αλεπού, που δεν μπορούσε κανείς να σκοτώσει. Ο Λαίλαπας κυνηγούσε την αλεπού συνεχώς, χωρίς να καταφέρει ποτέ να την πιάσει. Ο Δίας, τότε, από λύπηση πέτρωσε τον Λαίλαπα και την αλεπού.





Στατήρας Φαιστού Κρήτης, 280 π.Χ., με τον Τάλω, προστάτη της Ευρώπης και της Κρήτης και τον Λαίλαπα, το σκυλί της Ευρώπης.




Σύνταξη/επιμέλεια κειμένου: Πανουτσακοπούλου Ειρήνη

Facebook Page






Κυριακή 14 Φεβρουαρίου 2016

Ιχώρ - Η θεϊκή ουσία


«ὁ <Πλάτων> δὲ ἐν τῷ Τιμαίῳ τοιοῦτόν τι σημαίνει διὰ τῆς ἰχώρων προση- γορίας ὧδέ πως λέγων· “ἰχὼρ δὲ ὁ μὲν αἵματος ὀρρὸς πρᾷος, ὁ δὲ μελαίνης χολῆς ὀξείας τε ἄγριος». (Πλάτων, Τίμαιος, 39,3)

«ῥέε δ' ἄμβροτον αἷμα θεοῖο ἰχώρ, οἷός πέρ τε ῥέει μακάρεσσι θεοῖσιν· οὐ γὰρ σῖτον ἔδουσ', οὐ πίνουσ' αἴθοπα οἶνον, τοὔνεκ' ἀναίμονές εἰσι καὶ ἀθάνατοι καλέονται». (Όμηρος, Ιλιάδα, 5) 


     Ο Ιχώρ είναι το αιθέριο χρυσό υγρό, το οποίο ρέει στο αίμα των θεών και των ημίθεων. Λέγεται, πως διατηρεί τις ιδιότητες της αμβροσίας και του νέκταρ, ενώ για τους θνητούς είναι θανάσιμο. Σύμφωνα με την παράδοση σε περίπτωση που ένας θεός ή ημίθεος τραυματιζόταν, ο Ιχώρ απελευθερωνόταν. 
Παρόλο, που οι θεοί σπάνια μάτωναν, σε περίπτωση που ένας θνητός ερχόταν σε επαφή με τον ιχώρα πέθανε ακαριαία.  
     Στην περίπτωση του χάλκινου γίγαντα Τάλω, φύλακα της Κρήτης, (ο οποίος είχε μόνο μία φλέβα γεμάτη ιχώρα, να διατρέχει το σώμα του και ήταν κλειστή με ένα καρφί), όταν ο Ιάσονας κατάφερε να αφαιρέσει το καρφί, ο ιχώρ απελευθερώθηκε και ο Τάλως πέθανε.
     Η αθάνατη και άφθαρτη αυτή ουσία, δεν μπορεί να δημιουργηθεί ή να αποσυντεθεί, πυρακτώνεται παρέχοντας τεράστια δύναμη και κληρονομείται μόνο από τον πατέρα, παρόλο που βρίσκεται και στις γυναικείες θεότητες. 




Σύνταξη/επιμέλεια κειμένου: Πανουτσακοπούλου Ειρήνη
Facebook Page

Σάββατο 13 Φεβρουαρίου 2016

ΒΕΛΛΕΡΕΦΟΝΤΗΣ (Bellerophon)

                                            Πατέρας: Γλαύκος
                                            Μητέρα: Ευρυνόμη
                                            Σύζυγος: Φιλονόη
                                            Γιοι: Ιππόλοχος, Ίσανδρος και Λαοδάμεια

Ο Βελλεροφόντης, μετά το φόνο του Βέλλερου, κατέφυγε στο Άργος, στην αυλή του βασιλιά Προίτου. Εκεί, η βασίλισσα Σθενέβοια, τον ερωτεύτηκε και όταν ο Βελλεροφόντης την απέρριψε, η βασίλισσα τον κατηγόρησε για βιασμό στο σύζυγό της. O βασιλιάς, έστειλε το Βελλερεφόντη στον πεθερό του Ιοβάτη, βασιλιά της Λυκίας, με κρυφό γράμμα, στο οποίο ζητούσε τη δολοφονία του φέροντα. Ο Ιοβάτης, ανέθεσε στον Βελλεροφόντη τρεις αποστολές: να σκοτώσει τη Χίμαιρα, να αντιμετωπίσει τους Σόλυμους και να νικήσει τις Αμαζόνες. Μετά την επιτυχία του και στις τρεις αποστολές, ο Ιοβάτης διέταξε κάποιους Λύκιους να σκοτώσουν το Βελλεροφόντη στο δρόμο της επιστροφής, αλλά ο τελευταίος τους σκότωσε όλους. Ο βασιλιάς Ιοβάτης αναγνώρισε τότε τις ηρωικές του πράξεις και του έδωσε την κόρη του Φιλονόη για να την παντρευτεί. Από αυτή απέκτησε τρία παιδιά. Έπειτα αντιμετώπισε την οργή των θεών: η κόρη του Λαοδάμεια σκοτώθηκε απο βέλη της Άρτεμις και ο Ίσανδρος σε αψιμαχία με τους Σόλμυους. Η ζωή του Βελλεροφόντη τελείωσε έκτοτε στη μοναξιά και στο θρήνο. Σύμφωνα με τον Πίνδαρο, ο Βελλεροφόντης ολοκλήρωσε τις τρεις δοκιμασίες με τη βοήθεια του φτερωτού αλόγου πήγασου, το οποίο έπιασε στην Ακροκόρινθο, με ένα χαλινάρι που του δόθηκε από τη θεά Αθηνά όταν κοιμήθηκε, κατόπιν συμβουλής ενός μάντη, στο βωμό της θεάς. Η Αθηνά, επίσης, τον προέτρεψε να θυσιάσει ένα ταύρο στον Ποσειδώνα. Με το άλογο, πήγε στη Λυκία όπου ολοκλήρωσε τις τρεις δοκιμασίες και όταν πληροφορήθηκε την επιτυχία του η σύζυγος του βασιλιά, αυτοκτόνησε. Στο τέλος, ο Βελλεροφόντης αποφάσισε να ανέβει στον Όλυμπο και να ανακαλύψει την κατοικία των θεών. Οι θεοί οργίστηκαν, έριξαν κεραυνό στον Πήγασο, ο Βελλεροφόντης έμεινε ανάπηρος και έζησε την υπόλοιπη ζωή του μέσα στη φτώχεια και τη δυστυχία.


                                

                                                                                                                                                                                                                 
Σύνταξη/Επιμέλεια κειμένου: Λάμπρος Τάτσης
Facebook page

Πέμπτη 11 Φεβρουαρίου 2016

Νάρκισσος




     Ο Νάρκισσος, γιος της Νύμφης Λειριώπης και του ποταμού Κηφισού, ήταν ένας από τους ομορφότερους νέους της Βοιωτίας.

      Η πιο σημαντική παράδοση του μύθου του θεωρείται αυτή του Οβίδιου, στο έργο του «Μεταμορφώσεις» (III 342).
      Ο μάντης Τειρεσίας, στην ερώτηση της μητέρας του: «Θα ζήσει πολλά χρόνια ο Νάρκισσος;», απαντά με τη φράση: «Αν δεν γνωρίσει τον εαυτό του». Ο νέος, όμως, όταν έφτασε 15 χρονών, μετά από ένα κυνήγι έφτασε σε έναν ποταμό. Ενόσω ήταν απασχολημένος με το να θαυμάζει τον εαυτό του στα νερά, δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτα της Νύμφης Ηχούς. Η Ηχώ, όπως πολλές νέες και νέοι, είχε ερωτευτεί τον Νάρκισσο, και τον καλούσε να έρθει σε εκείνη. ( Η Ήρα της είχε στερήσει τη φωνή, και της επέτρεπε μόνο να επαναλαμβάνει τις τελευταίες λέξεις των συνομιλητών της). Ο Νάρκισσος, όμως, καιγόμενος από το πάθος για τον ίδιο του τον εαυτό, πεθαίνει αυτο-θαυμαζόμενος, και η Ηχώ πεθαίνει, ενώ σβήνουν και οι τελευταίες λέξεις της. Η ιστορία κλείνει με την μεταμόρφωση του Νάρκισσου στο ομώνυμο λουλούδι.




Σύνταξη/επιμέλεια κειμένου: Πανουτσακοπούλου Ειρήνη

Facebook Page



Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου 2016

ΑΛΚΥΟΝΗ

                                                  Πατέρας: Αίολος
                                                  Μητέρα: Ενάρετη
                                                  Σύζυγος: Κήυκας

Η Αλκυόνη ζούσε ευτυχισμένη με τον άντρα της Κήυκα και η ευτυχία τους ήταν τέτοια, σε σημείο να πιστεύουν ότι δεν ήταν απλοί άνθρωποι, αλλά ισόθεοι (αποκαλούσαν τους ευατούς τους Δία και Ήρα). Ο Δίας οργίστηκε και τους μεταμόρφωσε σε πουλιά. Σύμφωνα με μεταγενέστερους συγγραφείς, ο Κήυκας πέθανε σε ναυάγιο, ύστερα από κεραυνό που έριξε ο Δίας όταν πήγε για ψάρεμα και παρά τις προτροπές της γυναίκας του να μην πάει λόγω κακού προαισθήματος. Η Αλκυόνη στο άκουσμα της είδησης του χαμού του άντρα της, έκλαιγε και θρηνούσε απαρηγόρητα και η απελπισία της ήταν τέτοια που έπεσε απο έναν βράχο και σκοτώθηκε. Ο Δίας, λυπήθηκε την Αλκυόνη και τη μεταμόρφωσε σε πουλί, που ζει κοντά στη θάλασσα σαν να περιμένει να βγει από το νερό ο άντρας της. Η Αλκυόνη κλωσούσε τα αυγά της το χειμώνα και μέσα στα βράχια, οπότε για να είναι πιο εύκολο το έργο της επώασης, ο Δίας διέταξε τον Αίολο για κάποιες μέρες μέσα στο Γενάρη να κοπάζει τους ανέμους και να επικρατεί ηλιοφάνεια. Οι ζεστές αυτές μέρες του Ιανουαρίου, ονομάστηκαν Αλκυονίδες μέρες.


                                                

Σύνταξη/Επιμέλεια κειμένου: Λάμπρος Τάτσης
Facebook page