Η «Απολογία Σωκράτους» του Ξενοφώντα γράφηκε πιθανώς μεταξύ του 360 π.Χ.και 350 π.Χ, δηλαδή πολύ αργότερα από το ομώνυμο έργο του Πλάτωνα (397π.Χ.). Στον Ξενοφώντα παραδίδονται τα υπερασπιστικά επιχειρήματα του Σωκράτη.
[4] ἐπεὶ δὲ αὐτὸν πάλιν λέγειν· Οὐχ ὁρᾷς τὰ Ἀθηναίων δικαστήρια ὡς πολλάκις μὲν οὐδὲν ἀδικοῦντας λόγῳ παραχθέντες ἀπέκτειναν, πολλάκις δὲ ἀδικοῦντας ἢ ἐκ τοῦ λόγου οἰκτίσαντες ἢ ἐπιχαρίτως εἰπόντας ἀπέλυσαν; Ἀλλὰ ναὶ μὰ Δία, φάναι αὐτόν, καὶ δὶς ἤδη ἐπιχειρήσαντός μου σκοπεῖν περὶ τῆς ἀπολογίας ἐναντιοῦταί μοι τὸ δαιμόνιον.
Όταν πάλι αυτός είπε: «Δεν βλέπεις ότι τα δικαστήρια των Αθηναίων πολλές φορές μεταπείστηκαν από λόγους και καταδίκασαν σε θάνατο ανθρώπους που δεν έκαναν καμιά αδικία ή πολλές φορές πάλι αθώωσαν ενόχους, είτε γιατί αισθάνθηκαν οίκτο γι' αυτούς από τα λόγια τους, είτε γιατί μίλησαν με τρόπο χαριτωμένο;» «Πραγματικά μα το Δία», είπε εκείνος, «αλλά δυο φορές κιόλας που επιχείρησα να προσέξω την απολογία μου, μου εναντιώθηκε το δαιμόνιο».
- Η δικαστική εξουσία και πρακτική γίνεται αντικείμενο κριτικής από πολλούς αρχαίους συγγραφείς. Οι Αθηναίοι κατακρίνονται για τη φιλοδικία τους και την συνεχή προσφυγή στη δικαιοσύνη, αλλά και για την παράλογη απόδοση της δικαιοσύνης. Η θανατική ποινή που επέβαλαν στον Σωκράτη ήταν αρκετή για να κλονίσει την εμπιστοσύνη προς τους δικαστές.
- Το γνωστό «dαιμόνιο του Σωκράτη» αποτελούσε μια υπερβατική διάσταση του πνεύματος του μεγάλου φιλοσόφου. Ο ίδιος ο Σωκράτης κάνει συχνές αναφορές σε αυτό και το θεωρεί σύμβουλο (« ἡνίκα ἔμελλον, ὠγαθέ, τὸν ποταμὸν διαβαίνειν, τὸ δαιμόνιον καὶ τὸ εἰωθὸς σημεῖόν μοι γίνεσθαι ἐγένετο· ἀεὶ δέ με ἐπίσχει ἃ ἂν μέλλω πράττειν· καί τινα καὶ φωνὴν ἔδοξα αὐτόθεν ἀκοῦσαι, ἥ με οὐκ ἐᾷ ἀπιέναι ὡς δή τι ἡμαρτηκότα εἰς τὸ θεῖον», Φαίδρος).
τὸν βίον βεβιωμένον· ὥστε ἰσχυρῶς ἀγάμενος ἐμαυτὸν ταὐτὰ ηὕρισκον καὶ τοὺς ἐμοὶ συγγιγνομένους γιγνώσκοντας περὶ ἐμοῦ.
«Ασυνήθιστα πράγματα λες», εκείνος πάλι απάντησε:
«Αλήθεια θεωρείς παράξενο αν και στο θεό ακόμα φαίνεται σωστό πως είναι καλύτερο για μένα να πεθάνω τώρα; Δεν ξέρεις ότι ως τώρα για κανέναν άνθρωπο δεν θα υποχωρούσα, ώστε να δεχτώ ότι έχει ζήσει καλύτερα από μένα; Και πράγμα που είναι για μένα το πιο ευχάριστο είναι ότι ήξερα πως έχω περάσει όλη μου τη ζωή με οσιότητα και δικαιοσύνη. Έτσι, ενώ χαιρόμουν υπερβολικά τον εαυτό μου, ταυτόχρονα εύρισκα πως κι αυτοί που με συναναστρέφονταν είχαν την ίδια γνώμη για μένα.
- Ο Σωκράτης, παρόλες τις κατηγορίες, θεωρούσε το βιο του ευσεβή και δίκαιο και για αυτό το λόγο ακόμη και στο τέλος της ζωής του αρνήθηκε να προδώσει την πόλη, που τον καταδίκασε σε θάνατο, και να δραπετεύσει.
[6] νῦν δὲ εἰ ἔτι προβήσεται ἡ ἡλικία, οἶδ’ ὅτι ἀνάγκη ἔσται τὰ τοῦ γήρως ἐπιτελεῖσθαι καὶ ὁρᾶν τε
χεῖρον καὶ ἀκούειν ἧττον καὶ δυσμαθέστερον εἶναι καὶ ὧν ἔμαθον ἐπιλησμονέστερον. ἂν δὲ αἰσθάνωμαι χείρων γιγνόμενος καὶ καταμέμφωμαι ἐμαυτόν, πῶς ἄν, εἰπεῖν, ἐγὼ ἔτι ἂν ἡδέως βιοτεύοιμι;
Τώρα όμως αν προχωρήσω περισσότερο στην ηλικία, ξέρω ότι κατ' ανάγκη θα έρθουν τα δεινά των γηρατιών και ότι θα βλέπω χειρότερα και θ' ακούω λιγότερο και θα μαθαίνω με μεγαλύτερη δυσκολία και θα ξεχνώ πιο εύκολα όσα έμαθα. Κι αν νιώθω ότι γίνομαι χειρότερος κι έχω παράπονο από τον εαυτό μου, «πώς είπε θα μπορούσα εγώ να ζω ευχάριστη ζωή;»
- Και ο Πλάτωνας στη δική του «Απολογία» αναφέρει πως ο Σωκράτης οδηγήθηκε για μία και μόνο φορά στο δικαστήριο, όταν ήταν εβδομήντα χρονών.
Επιμέλεια κειμένου: Πανουτσακοπούλου Ειρήνη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου